Akademi Hastanesi Yönetim Kurulu Başkanı Kubilay Kırman’ın talimatıyla hastalarımızın bilinçlendirilmesi için hazırlanan bu içeriğimiz de Kadın Hastalıkları ve Doğum departmanı doktorlarımız, gebe annelerimizin kafasını oldukça karıştıran ultrason kullanımının zararlı olup olmadığı konusuna sizler için açıklık getirdi.

Ultrasonografi Nedir?

Ultrason testi (sonogram), ses dalgalarını kullanarak yapılan, anne karnındaki bebeği veya karın içi organlarının görüntülenmesini sağlayan, ağrısız bir muayene yöntemidir. Ultrasonografi doktorunuza sizi X ışınlarına maruz bırakmadan detaylı bilgi verir.

Ultrasonografik muayenenin üç tipi vardır: Pelvik, gebelik ve abdominal ( karın boşluğu).

Ultrasonografi Nasıl Çalışır?

Ultrasonografi vücudumuzun görüntülerini oluşturmak için ses dalgalarını kullanır. Prob adı verilen ve doktorunuzu elinde tuttuğu bir alet ile ses dalgaları yollar. Bu ses dalgaları vücudunuzun içinde yayılır ve geriye yansımalar yapar.Prob bu yansıyan dalgaları da toplar ve bunları küçük bir ekranda görüntü halinde gösterir.

Vücut sıvıları ses dalgalarını geriye yansıtmadığı için siyah renkli görünürler. Kemikler çok fazla ses dalgasını geriye yansıttığı için beyaz renkli izlenir. Bir kamera bu görüntülerin fotoğrafını çekebilir.

Bizim hastanemizde kullandığımız 4 boyutlu ultrasonografi cihazı

Pelvik ultrasonografi

Pelvik ultrasonografi kadın genital sistemini muayene etmek için kullanılır. Rahiminizde myom olup olmadığı, yumurtalıklarınızda tümör veya kist olup olmadığı ve fallop tüplerinizin ( kanallar) durumu anlaşılabilir.

Özellikle bekar hastalarda kullanılır. Bu testin yapılabilmesi için muayeneden yaklaşık 1 saat önce 1 litre kadar su içmeniz gerekmektedir. Muayene sırasında mesanenizin dolu olması gereklidir, bu size bir miktar rahatsızlık verebilir ancak muayeneyi yapan doktorunuza çok daha iyi görüntü elde etmek imkanı verir ve böylece hata yapma olasılığını azaltır. Muayene odasında sırt üstü uzanmanız ve karnınızın üstüne jel sürülmesi ile ultrasonografi yapılır. Transducer denen alet karnınızın üzerinde gezdirilerek görüntü elde edilir, jel ses dalgalarının vücudunuza daha iyi yayılmasını sağlar.

Transvaginal Ultrasonografi

Bazı durumlarda, ultrasonografi muayenesinin vaginal yoldan yapılması gerekebilir. Bu durumda doktorunuz vaginanızın iç kısmına özel olarak yapılmış bir transducer yerleştirecektir. Bu cihaz ile çok daha detaylı görüntü almak imkanı vardır.

Vajinal ultrasonografi kesinlikle düşük riskini arttırmaz. Bu işlem ilk 3 aydaki gebeliklerin muayenesi için ve kadın genital organlarının değerlendirilmesi için kullanılır. Son derece güvenli bir yöntemdir ve ağrısızdır.

Tecrübeli kişiler tarafından yapılınca neredeyse MR sonuçlarına yakın bilgi sağlar.

Gebelikte ultrasonografi

Gebelik ultrasonografisi, bebeğinizin büyümesini ve gelişimini takip etmek için yapılır. Gebelikte ultrasonografi belli aralıklarla şu nedenlerle yapılmalıdır:

• Yeni bir gebeliğin tanısını koymak için
• Bebeğin yaşını yani gebelik haftasını öğrenmek için
• Bebekte herhangi bir sorun olup olmadığını anlamak için
• Bebeğin gelişimini takip etmek için
• Eğer varsa vaginal kanamanın sebebini öğrenmek için
• Bebeğinizin anne karnında hangi pozisyonda olduğunu anlamak için.

Ulrasonografi için randevu aldığınızda mesanenizin dolu olması gerekebilir. Bunun 1 litre suyu 1saat önce içmeniz gerekir. Bu durum özellikle aşağıdaki durumlarda gereklidir:

• 15 haftadan küçük gebelik
• Gebelikte kanama olduysa
• Pelvik ultrasonografi yapılacaksa

Bazen ultrasonografi ile bebiğinizin cinsiyetini görmek mümkün olabilir. Bunun için genellikle bebeğinizin 15 haftadan daha büyük olması gerekir. Bebeğinizin pozisyonu cinsiyet tespitinde çok önemli olan bir faktördür. Bazen uzunca bir zaman bebek cinsiyetini göstermeyebilir. Eğer bebeğinizin cinsiyetini öğrenmek istemiyorsanız, muayeneden önce doktorunuza bu durumu bildirin.

Eğer ultrasonografi muayenenizi kaydetmek istiyorsanız , önceden bu durumu doktorunuza bildirin. Günümüzde video kasete veya CD üzerine kayıt yapmak mümkündür. Aynı zamanda yanınızda getireceğiniz bir video kayıt cihazıyla da kendiniz kayıt yapabilirsiniz.

Abdominal (karın) ultrasonografi

Abdominal ultrasonografi , karın içindeki organların, karaciğer-dalak-pankreas-safra kesesi-böbrekler-idrar yolları-mesane -safra kanalları, incelenmesini sağlayan bir yöntemdir.

Bu muayeneden bir gün önce özel bir diyet uygulamanız gerekebilir. İşlem sabahı aç olarak gelmeniz gerekir, yani hiçbir şey yemenize veya içmenize izin verilmez

Muayene odasına alındığınızda karnınızın tamamı görünecek şekilde muayene masasına uzanmanız gerekecek. Takiben yine karın üzerine gel sürülerek ses dalgalarını daha iyi geçirmesi sağlanacak ve transducer karnınızda gezdirilerek görüntü alınacaktır.

İnceleme tamamlandığında sonuçlar ve çekilen fotoğraflar size bir rapor halinde verilecektir. Bu incelemeyi yalnızca radyoloji uzmanları yapmaktadır. Aldığınız raporu tedavinizi yapmakta olan doktora sizin götürmeniz gereklidir. Ultrasonografi tamamlandıktan sonra normal olarak beslenmeye başlayabilirsiniz.

Ultrasonografinin riskleri neler?

Ultrasonografi tüm dünyada yaygın olarak yaklaşık 30 yıldır yapılmaktadır. Bilinen bir yan etkisi yoktur. Gerek pelvik gerekse abdominal ultrasonografi bebeğe herhangi bir zarar vermez. Bununla birlikte ultrasonografi, özellikle gebelikte, yalnızca gerekli olduğunda yapılmalıdır. Yalnızca siz bebeğinizi görmek istediğiniz için gerekenden fazla ve uzun süre yapılması doğru değildir.

Uzun süren ultrasonografi muayenelerinde , kullanılan ses dalgaları dokulardaki ısının artmasına yol açabilir. Bu durumun bilinen bir zararı yoktur ancak yinede istenmeyen bir durumdur.

Bazı araştırıcılar uzun süre ve sık ultrasonografi yapılması ile bebeğin solak (sol elini kullanan) olması arasında bir ilişki olduğunu bildirmişlerdir ancak bu bilgi doğrulanamamıştır.

Ultrasonla ilgili kısa bilgiler

• Ülkemizde Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanları gebelik takibinde ve jinekolojik hastalıklar için pelvik ve obstetrik (bebekle ilgili) ultrasonografi yapmaktadırlar. Abdominal ultrasonografi yalnızca radyoloji uzmanları tarafından yapılmaktadır.
• Gebeliğin ilk 3 ayı içinde bebek çok küçük olduğundan değerlendirme vaginal ultrasonografi ile yapılmaktadır. Vaginal ultrasonografi düşük yapmanıza yol açmaz, bebeğinize zararı yoktur ve karnınızdan bakılarak yapılan ultrasonografiye göre çok daha ayrıntılı görüntü almak mümkündür
• Amerika Birleşik Devletlerinde , gebelik takibinde ultrasonografi yalnızca 3 kez yapılmaktadır: Gebeliğin ilk 3 ayında tanı koymak ve bebeğin gerçek yaşını tespit etmek için, 20-24 hafta arasında bebeğin anatomik gelişimini değerlendirmek için ve son olarak 9.ayda bebeğin büyüklüğü ve pozisyonunu değerlendirmek için.
• Amerika Birleşik Devletlerinde, kadın doğum uzmanlarının muayene odalarında ultrasonografi cihazı bulunmamaktadır. Ultrasonografi yapılması gebelik takibinin bir parçası değildir. Ultrasonografi muayenesi için hastalar, özel merkezlere gitmektedirler.Bu merkezlerde ultrasonografi teknisyenler tarafından yapılmaktadır. Ancak sorunlu vakalar doktorlarla konsülte edilmektedir.